مزاج فصل پاییز و بیماریهای آن از زبان ابن سینا
مزاج پاییز
اواخر هر فصلی با اوایل فصل بعدی در تاثیر بر حالات بدن و در نوع بیمارهای فصلی مشترک است ما در این مقاله به بررسی مزاج فصل پاییز میپردازیم : در پاییز که گرما کاهش نیافته است و سرما هنوز شدت پیدا نکرده است از لحاظ تابش خورشید در برابر حد فاصل بین سهم خورشید و کناره های پیرامون خورشید واقع میشویم حال به بررسی مزاج پاییز میپردازیم.
به این جهت طبع فصل پاییز از لحاظ سردی و گرمی معتدل ولیکن از لحاظ تری و خشکی نامعتدل است.
زیرا خورشید هوا را خشکانیده است و هنوز چنان رطوبت زائی رخ نداده است که عمل خشک کنندگی عامل خشک کننده را خنثی کند.
حالت سرد گردانیدن با حالت رطوبی کردن متفاوت است، چه تغییر دادن به سردی آسانتر از تغییر دادن به نمناکی است. همچنین نمناک کردن بوسیله سردی با خشکانیدن بوسیله گرمی نمیتواند برابری کند.
خشک کردن بوسیله گرمی آسان است، چه گرمای مختصر خشک میکند اما سرمای مختصر مرطوب نمیکند و میتوان گفت که گرمای مختصر در رطوبی کردن از سرمای کمتر نیرومندتر است.
زیرا گرمای مختصر عمل تبخیر انجام میدهد و از بین نمیرود ولی سرمای مختصر نمیتواند و بالعکس غلظت میدهد، جمع میکند و نگهمیدارد.
به همین علت است که روال باقی ماندن بهار بر رطوبت زمستانی با وضع باقی مانده پاییز بر خشکی تابستان یکسان نیست.
چون رطوبی بودن بهار در مدت معینی بوسیله گرمی معتدل میشود، در حالی که خشکی پاییز در محدوده این مدت بوسیله سردی اعتدال نمیابد.
مزاج فصل پاییز ( طبع پاییز )
از آنجا که در پاییز مردم از گرما به سرما و از سرما به گرما تغییر موقع میدهند .
چون در این فصل میوه زیاد است، خلط ها بسبب میوه فراوان به تباهی میانجامند و چون نیروی بدن در تابستان با گداختن ( تحلیل) مواجه بوده است،
بیماریهای پائیزی زیاد هستند. فاسد شدن خلط ها در پاییز دو علت دارد:
یکی خوراکیهای بد و دیگر تحلیل رفتن لطیف و باقی ماندن غلیظ و سوختن آن.
وقتی طبیعت یکی از خلط ها را برای تحلیل و دفع آماده میسازد، سردی آن را بازمیگرداند و محبوس میکند. مزاج پائیز مخالف خون است و گذشته از آنکه به پیدایش آن کمک نمیکند، از آنجا که تابستان قبل از آن مقداری از خون را تحلیل برده و تقلیل داده است، خون در پائیز بسیار کاهش میابد.
در این فصل زردآب و سودا، از این لحاظ در پائیز زیاد است که تابستان آن را خاکستر میگرداند و پاییز آن را سرد میکند.
اوایل پائیز با مزاج پیران تا اندازه ای سازگار است و اواخر پائیز بسیار ناسازگار است و به پیران سخت آسیب میرساند.
بیماریهای پائیزی
این بیماری ها عبارتنداز:
- گری (جرب)
- قوابی ( بیماری است که پوست بر اثر آن پوسته پوسته میشود و عوامل آن را حراز میگویند)
- انواع سرطان
- درد مفاصل
- تب های مختلط و تب های ربع
نتیجه گیری :
و چنان که گفتیم سودا در این فصل زیاد است و نیز بسبب زیادی آن طحال بزرگ میشود.
در پاییز ادرار بصورت قطره قطره دفع میشود، زیرا گرما و سرما مزاج مثانه را تغییر میدهند. عسرالبول ( دشواری دفع ادرار ) در پائیز روی می دهد.
از آنجا که در پائیز، سرما اخلاط رقیق شده را بسوی درون بدن دفع میکند لغزش امعاء از آن بوجود می‌آید. از بیماریهای دیگر عرق النسا ( سیاتیک) است.
در پائیز آزار سوزش دهنده‌ای (ذبحه لذاعه) در مراره ( کیسه صفرا) بوجود می‌آیند در صورتی که در بهاران ذبحه بلغمی است و این بدان علت است که منشاء ذبحه پائیزی و ذبحه بهاری خلطی است که فصل قبل از پائیز آن را برانگیخته است.
همچنین در این فصل بیماری ایلاوس (انسداد روده) خشک بسیار روی میدهد .
بیماریهای ریه ، درد پشت و درد رانها که از فصول قبلی به تابستان و از تابستان به پائیز رسیده اند در پائیز ظاهر میشوند.
کلام آخر
از آنجا که در پائیز نیروهای هاضمه و دفعی ضعیف هستند انواع کرم‌ها در شکم پدید می‌آیند.
در پاییز و بویژه در پاییز خشک، آبله شیوع می‌یابد و اگر قبل از پاییز خشک، تابستان بسیار گرم بوده باشد.
چون خلط های مراری فاسد شده اند و سودا با آن ها درآمیخته است، دیوانگی زیاد رخ میدهد.
بدترین فصل برای مسلولین ( بیماران سل) فصل پائیز است. مسلولی که بیمار شده است و هنوز علائم بیماری او نمایان نشده است در پائیز بیماری خود را نمایان میسازد. همچنین پائیز برای بیماران دق مفرده ( تب لازم) بدترین فصل‌هاست زیرا پائیز خشک کننده است.
پائیز تو گوئی سرپرستی بازماندگان بیمارهای تابستان را عهده دار شده است . بدترین پائیز آن است که خشک باشد و بهترین پائیز عبارت از پائیزی است که مرطوب و بارانی باشد.
منبع:
قانون جلد اول
کلیدواژه ها : طبع پاییز ، مزاج فصل پاییز ، فصول سرد سال
